|
[Llojet e zilisë]
Zilia është dy llojesh:
1) Lloji i parë është i ndaluar dhe papëlqyer në të gjitha rastet.
Kjo ndodhë kur zilia shprehet me dëshirën për ta parë tjetrin të zhveshur prej çfarëdo mirësie shpirtërore e materiale. Ky lloj trajtohet i këtillë, urryer, pavarësisht se zilia ngel vetëm në shpirtin e njeriut apo edhe merr trajtë veprimi, pra angazhohet që ta dëmtojë njeriun. Kjo e fundit është më e rëndë gjithsesi për shkak se është padrejtësi e përsëritur. Ky lloj është ai që ia djegë njeriut të mirat ashtu siç zjarri i djeg drutë.
2) Lloji i dytë i zilisë është ai që nuk dëshirohet me të privimi i tjetrit nga mirësitë por përfitimi i mirësive të ngjashme me të, apo edhe më shumë!
[Nënllojet e zilisë që nuk nënkupton privimin e tjetrit nga të mirat]
Ky lloj mund të jetë i pëlqyer dhe jo i pëlqyer:
- I pëlqyer është kur i sheh një njeriu një nimet të Allahut ndërsa ka dëshirë sikur ta kishte edhe ky. Kjo, vetëm si dëshirë, është e mirë, e lëre më edhe të shndërrohet në përpjekje konkrete që të begatohet me një të mirë të tillë.
E njerëzit që më së shumti iu kihet zili janë ata që janë begatuar me pasuri, të cilët, ndryshe nga të shfrenuarit, investojnë në bamirësi, përmbushin detyrimet dhe japin aty ku është e pëlqyer të jepet. Kjo vepër e tyre është jo vetëm një nga llojet më të lëvduara të bamirësisë, por edhe një nga dëshmitë dhe argumentet e besimit.
Ngjashëm me të është edhe puna me dijen. Nëse dikujt Zoti i ka dhënë dije ndërsa ai me të gjykon dhe i mëson njerëzit, ai ka vepruar mirë dhe drejt dhe është njeri që kihet zili për të mirë.
Këto dy grupe njerëzish kanë vlerë të veçantë andaj kihen zili. Grupi i parë janë në shërbim të njerëzve me pasurinë e tyre, ua mbulojnë nevojat dhe investojnë në fusha bamirësie, andaj edhe puna e tyre ka rëndësi dhe ndikim të madh. Ndërsa grupi tjetër janë ata që me dijen e tyre udhëzojnë robërit në gjërat e mira që duhet t’i bëjnë, fetare ose tjera qofshin këto.
[Rregull për zilinë e lejuar]
Në fakt, këta janë dy shembuj, ndryshe zilia për të mirën është rregull dhe aplikohet varësisht nga gjendja dhe pozita e saj (veprës së mirë) tek Allahu. Këtu qëndron shpjegimi pse Allahu i Madhëruar urdhëroi të gëzohemi dhe të përgëzohemi për arritjen e kësaj të mire dhe se për të nuk bekohet kush tjetër pos besimtarëve të sinqertë. Thotë Allahu:
﴿قُلْ بِفَضْلِ اللهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُواْ هُوَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ﴾
“Thuaj: “Me dhuntinë e Allahut dhe mëshirën e Tij – vetëm me këto le të gëzohen! Kjo është më mirë se ajo që grumbullojnë ata”.” [Junus: 58]
﴿وَلا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ * وَمَا يُلَقَّاهَا إِلا الَّذِينَ صَبَرُوا وَمَا يُلَقَّاهَا إِلا ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ﴾
“Nuk barazohet e mira dhe e keqja! Të keqen ktheje me të mirë e atëherë – armiku yt do të të bëhet menjëherë mik i ngushtë. (34) Këtë mund ta arrijnë vetëm ata që durojnë dhe këtë mund ta arrijnë vetëm ata që janë të pajisur (me virtyte të bukura).” [Fussilet: 34-35]
[Shpërblimi për këtë lloj zilie]
Ndodhë që njeriu që i dëshiron këto gjëra të fitojë shpërblimin si të atij që i kryen, kuptohet nëse ka nijet të sinqertë dhe vendosmëri se po ta begatonte Allahu me gjëra të këtilla, do të vepronte ngjashëm me këtë besimtar të devotshëm që pasurinë dhe dijen i shpërndan për hir të Zotit. Kjo është vërtetuar në hadith dhe ky shpërblim arrihet veçmas nëse besimtari angazhohet praktikisht për jetësimin e kësaj dëshire apo zilie të preferuar e pëlqyer.
[Lloji i papëlqyer i zilisë që nuk dëshiron dëmtimin e tjetrit apriori]
- Ndërsa lloji tjetër, pra i papëlqyeri, është kur synimi i arritjes së këtyre mirësive bëhet për dëfrim dhe epshe. Këtë mund ta kuptojmë më drejtë nëse i referohemi Kur’anit kur flet për ata që u mahnitën nga pasuria e Karunit dhe thanë:
﴿يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ﴾
“...Ah! sikur të na ishte dhënë edhe neve si Karunit! Ai, (me të vërtetë), ka fat të madh”.” [El Kasas: 79.]
[Ndëshkimi për këtë lloj zilie]
Kështu, nëse dikush dëshiron një gjë të tillë, pra sikur të këtyre që bëjnë mëkate, atëherë ai trajtohet sipas nijetit që ka: do të kenë barrë të njëjtë.
|
