Falënderimi i takon Allahut,Subhanehu ve teala ndërsa përshëndetjet qofshin mbi te dërguarin tone, zotëriun e tere njerëzimit, Muhammedin, Alejhi selam, familjen, shokët dhe tere pasuesit e tij gjer ne amshim, më pas:
Tema ne fjale është një ligjëratë e Dr/ Sabir Ahmed Taha-së, ne lenden e Tefsirit Tematik التفسيرالموضوعي, gjate vitit akdemik 2005-2006, semestri i pare. Meqë tema ne vete ngërthen një shtjellim te bukur dhe ia vlen te jete edhe ne gjuhen shqipe, vendosem ta përkthejmë ndoshta Allahu, subhanehu ve teala, na bën shkaktar qe te hapen zemrat e muslimaneve, te udhëzohen ne rrugën e drejte dhe te ndriçohen me nurin e Kur'anit.
Tema ndahet ne përgatitjen e hershme te Pejgamberit,Alejhi selam, dhe e cila kryesisht flet për periudhën e femijerise e deri ne periudhën e pejgamberllekut, dhe ne periudhën e pare profetike, kur ballafaqohej me sprova te ndryshme.
1- Përgatitja fëmijërore e më pas. Këtë periudhe e ka përfshirë dhe trajtuar një pjese e Sures Duha, ku me konkretisht thotë Allahu,subhanehu ve teala, për ta përforcuar Pejgamberin, Alejhi selam, ne misionin e tij, se Ai ka qene Kujdestari i tij gjate periudhës se femijerise se tij kur nuk kishte as baba e as nene" أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيماً فَآوَى {6} وَوَجَدَكَ ضَالّاً فَهَدَى {7} وَوَجَدَكَ عَائِلاً فَأَغْنَى A nuk të gjeti ty jetim, e Ai të bëri vend (të dha përkrahje).93:7. Dhe të gjeti të paudhëzuar e Ai të udhëzoi. 93:8.Dhe të gjeti të varfër, e Ai të begatoi". (Duha 6-8)
Ajeti" أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيماً فَآوَى A nuk të gjeti ty jetim, e Ai të bëri vend (të dha përkrahje) "(Duha 6), na bën te kuptojmë se strehimi (përkrahja) e dhënë Pejgamberit,Alejhi selam, ka qene siguri dhe eliminim i dobesisie, duke e bere, me kalimin e kohës, ne krye te njerëzve, respektivisht, udhehqes dhe lider te tyre, dhe njëkohësisht prej njerëzve me te afërt dhe me se shumti me dro ndaj Allahut,Subhanehu ve teala. Kjo njeherit ia shton edhe bindjen. Ndërsa sa i përket atij qe nuk ka besim ne vetvete, ai ndihet i nënçmuar dhe poshtëruar edhe nëse e ka ne dorën udheheqesine e njerëzve.
Pejgamberin e kishte marre ne përkujdesje gjyshi i tij Abdul Muttalibi, pastaj pas vdekjes se tij xhaxhai i tij, Ebu Talibi, dhe qe te dy, me inspirim hyjnor, e kishin dashur dhe ishin përkujdesur për Pejgamberin, Alejhi selam, me shume sesa për fëmijët e tyre. Ebu Talibi kishte thënë" Kam dëgjuar fjale te shumta prej tij, te cilat me kane pëlqyer. Ne as ne fillim te ushqimit dhe pijes nuk përmendnim emrin e Zotit dhe as nuk e falënderonim ne fund te tij për të, ndërsa ai ne fillim te ushqimit thoshte: Bismil-lahi El Ehad- Ne emrin e Zotit, te Vetmit", ndërsa kur ngopej thoshte: El Hamdulilah-Falënderimi i takon Allahut", dhe nuk me ka rene ta shoh duke gënjyer apo qeshur". Mu për këtë, xhaxhai i tij,e kishte marre përsipër mbrojtjen e tij kohe te gjate, saqë Pejgamberi Alejhi selam kishte thënë: Kurejshet nuk me kane shkaktuar diç, qe e kam urryer derisa nuk pate vdekur Ebu Talibi".
Ndërsa sa i përket ajetit" وَوَجَدَكَ ضَالّاً فَهَدَى Dhe të gjeti të paudhëzuar e Ai të udhëzoi.". (Duha 7), ai tregon se Allahu,subhanehu ve teala, e kishte gjetur Pejgamberin ta paudhezuar qe nuk dinte kah t'ia mbante. Shprehja e cekur ne ajet" ضَالّاً humbur (i paudhezuar)", nuk d.t.th se Pejgamberi Alejhi selam kishte qene i humbur, njeri i përdalur, jo, por kjo shprehje ne këtë ajet ka ardhur me kuptim te التحير" Pasiguri, hutim, mëdyshje, konfuzion, nuk di kah t'ia mban" dhe mu për këtë, ne koment te këtij ajeti është thënë:
Te ka gjetur prej njerëzve te humbur dhe te ka udhëzuar ne besim,
Te ka gjetur te humbur ndaj sheriatit (legjislacionit ) tënd dhe te ka udhëzuar ne te,
Ta pasigurte ne sqarimin e asaj qe te është shpallur, ne udhëzimin e njerëzve dhe kumtimin e saj, keshtuqe te udhëzoi ne këtë,
Neglizhent, nuk e ke ditur se ç' është Kur'ani dhe as legjislacionet (sheriatet), tek te cilat nuk arrihet nëpërmjet mendjes por nëpërmjet shpalljes hyjnore, keshtuqe te udhëzoi ne to.
Te udhëzuar ne rruge me xhaxhain e tij për ne Sham, kur kishte ardhur djalli i mallkuar, iblisi, i cili kishte marrur devenë e tij për litari dhe ia kishte ndërruar rrugën, keshtuqe erdhi Xhibrili dhe e ktheu prape ne karvan.
?shtë thënë se kishte humbur nga gjyshi i tij ne Mekke, keshtuqe e kishte pare Ebu Xhehli dhe e kishte kthyer tek gjyshi i tij. Aq shume ishte pikëlluar gjyshi për këtë saqë ishte varur për mureve te Qabes dhe thoshte: O Zoti im! Me kthe femiun tim, Muhammedin! Me kthe Zoti im dhe me be mire!
Pra e përsëris prape se shprehja" ضَالّاً ", nuk e ka për qellim mëkatin, sepse Pejgamberi, Alejhi selam kishte qene i udhëzuar ne besim te sinqertë, siç thotë Kur'ani" مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَىShoku juaj (Muhammedi që ju e njihni) as nuk është njeri që ka humbur, as që ka devijuar (nga e vërteta).". (Nexhm 2). Madje, edhe pa dërgimit bënte adhurim ne shpellën Hira.
Ndërsa sa i përket ajetit" وَوَجَدَكَ عَائِلاً فَأَغْنَى Dhe të gjeti të varfër, e Ai të begatoi". (Duha 8), domethënia e tij është: Allahu,subhanehu ve teala, te beri te pasur nga ajo qe fitove ne tregti me pasurinë e Zonjës Hatixhe, ose nga pasuria, te cilën ta dha. Nuk përjashtohet mundësia qe qëllimi me pasuri te jete domethënia alegorike, d.t.th: te pasuroi me kënaqësi (me atë qe te ka dhënë), ose me argumente dhe dëshmi.
2- Përgatitja ne fazën e pare te Pejgamberllekut. Kur'ani përmban afër 20 tekste, te cilat urdhërojnë për durim ne fushën e kumtimit-predikimit te fesë se Allahut,Subhanehu ve teala, dedikuar Muhammedit, Alejhi selam. Ja tekstet e radhitura sipas kohës se zbritjes se tyre:
Ne fillim te shpalljes, Allahu,subhanehu ve teala, i shpalli Muhammedit, Alejhi selam disa citate te sures "Alek", ne te cilat nuk e urdhëroi te ngrihej dhe t'ua kumtonte njerëzve besimin dhe Islamin, por shpallja e tyre ishte një sqarim paraprak se ai është pejgamber, me shpallje prej Zotit te Madhërishëm. Meqë disa njerëz te popullit te tij filluan ta shqetësojnë dhe ta pengojnë nga falja e namazit, madje edhe vetëm, Allahu,subhanehu ve teala, e zbriti tere suren Alek.
Pastaj disa bashkëkombës te tij e akuzuan me çmenduri dhe mohuan te jete pejgamber, keshtuqe Allahu,subhanehu ve teala, e zbriti "Suren Kalem", nëpërmjet te cilës e përforconte Muhammedin, Alejhi selam dhe ne te cilën e lëvdonte me moral te larte.
Pastaj urtësia edukative parashihte qe Allahu,subhanehu ve teala, te përgatis shpirtërisht dhe psiqikisht te dërguarin e Tij për kumtim dhe tërheqje vërejtje njerëzve, keshtuqe ia zbriti "Suren Muzzemmil". Ne këtë sure, Pejgamberi Alejhi selam obligohet te falej thuajse tere natën vetëm se pak, ta përkujtonte Allahun,subhanehu ve teala, dhe t'i lutet e përulet si dhe ta beje Allahun, subhanehu ve teala, Përgjegjës për çështjen e tij. Ne fund, Allahu,subhanehu ve teala, lajmëron njerëzit për fatin e atyre qe pergenjshtruan pejgamberet. Kjo ishte përgatitje shpirtërore e Pejgamberit,Alejhi selam,.
Pas kësaj përgatitje shpirtërore, erdhi urdhri për kumtim" يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ {1} قُمْ فَأَنذِرْ O ti i mbuluar! 74:2.Ngrihu dhe tërhiqu vërejtjen (duke i thirrur).". (Muddeththir 1-2), dhe ia mësoi Allahu,subhanehu ve teala, bazat, te cilave iu përmbahet dhe ne te cilat fton, dhe te cilat janë:
Madhërimi i Allahut,Subhanehu ve teala, duke mos i bere shok, as ne Qenien dhe as ne cilësitë e Tij, siç thotë Allahu,subhanehu ve teala," وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ Dhe madhëroje Zotin tënd! (Muddeththir 3)
Pastrimi nga papastërtia dhe ndyrësirat. Kjo përfshin pastrimin e rrobave dhe trupit nga papastërtitë shqisore, dhe mu për këtë ne këtë sure është thënë"وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ Dhe rrobat tua pastroi! (Muddeththir 4), por përfshin poashtu edhe pastrimin nga ndyrësirat kuptimore.
Largimi nga te gjitha format, llojet dhe ngjyrat e politeizmit, siç thotë Allahu,subhanehu ve teala," وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ Dhe të keqes së ndyrë largohu! (Muddeththir 5), d.t.th: braktise politeizmin tërësisht.
Pastaj e udhëzoi për disa vlera dhe virtyte, te cilave duhet t'iu përmbahet:
Dhënia pa kërkuar kompensime nga gjerat e dunjase. Thotë Allahu,subhanehu ve teala," وَلَا تَمْنُن تَسْتَكْثِرُ Dhe mos u mburr me atë që jep e të duket shumë! (Muddeththir 6), d.t.th: jep e mos kërko kompensime për të prej njerëzve, sepse ai qe jep qe te marre dhurata prej njerëzve, ai kërkon fitim prej asaj qe jep.
Durimi për ta arritur kenaqesine e Allahut,Subhanehu ve teala. Thotë Allahu, subhanehu ve teala," وَلِرَبِّكَ فَاصْبِرْ Dhe për hir të Zotit tënd duro! (Muddeththir 7), d.t.th: bë durim ndaj atyre pengesave qe has ne to, qofshin kthyerje shpinën ftesës (fesë) sate ose diç tjetër.
Pejgamberi Alejhi selam u ngriti për ta kumtuar fenë e Allahut,Subhanehu ve teala dhe vërtet, hasi ne akuza, te cilat lanë gjurme te renda ne shpirtin e tij te pastër, keshtuqe Allahu e zbriti "Suren Kaf", ku iu drejtua" فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ الْغُرُوبِ {39} وَمِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ Po ti (Muhammed) me durim përballo atë që ata të thonë, para lindjes së diellit dhe para perëndimit madhëro me falënderim Zotin tënd. 50:40. Falu për hir të Tij edhe në një pjesë të natës edhe pas sexhdes (pas namazit farz). (Kaf 39-40), duke e urdhëruar me tesbih (madhëri Allahun,subhanehu ve teala,) para lindjes se diellit, para perëndimit te diellit, gjate natës dhe pas çdo namazi.
Pastaj u akuzua Pejgamberi Alejhi selam me magji, gënjeshtër dhe se kinse ai po fton ne këtë për qëllime dhe interesa personale, keshtuqe Allahu,subhanehu ve teala, ia zbriti "Suren Sad", ku i tha" اصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَاذْكُرْ عَبْدَنَا دَاوُودَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ Ti duro ndaj asaj që thonë ata, dhe përkujto robin Tonë Davudin, të fuqishmin (në fé e trup), vërtet ai gjithnjë i drejtohej All-llahut. (Sad 17). Ne këtë ajet, Allahu,subhanehu ve teala, Muhammedit,Alejhi selam ia perkujtoi Davudin, Sulejmanin, Ejjubin dhe Ibrahimin, alejhimus selam, te cilet, qe te gjithe ishin sprovuar dhe kishin bere durim.
Pastaj u akuzua Muhammedin,Alejhi selam se kinse ai e ka shpifur dhe shpikur Kur'anin dhe se kinse ky Kur'an na qenka nga shkrolat e te pareve, pastaj si han ushqim ky pejgamber dh si ec-endet neper tregje. I propozuan qe ta merrte me vete edhe një melek prej qielli, qe te jete tërheqës vërejtje se bashku me te, saqë disa sahabe, shokë te Pejgamberit,Alejhi selam,, kishin dëshirë t'ua plotësonte disa kërkesa me shpresa se do ta pranoni besimin islam, por Allahu,subhanehu ve teala, është me i njohur me detaje për çdo gjë dhe e se ata nuk e kane për qellim parashtrimin e kërkesave për tu bindur se vërtetë ai është pejgamber dhe ta besojnë, mu për këtë shpalli "Suren Furkan" ku tha" وَقَالُوا مَالِ هَذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعَامَ وَيَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ لَوْلَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيراً {7} أَوْ يُلْقَى إِلَيْهِ كَنزٌ أَوْ تَكُونُ لَهُ جَنَّةٌ E ata thanë: "C'është me këtë të dërguar, i cili ha ushqim dhe ec nëpër tregje? Përse të mos i jetë dërguar një engjëll së bashku me te, e të jetë qortues?" 25:8.Ose atij t'i jepet ndonjë thesar, apo të ketë ndonjë kopsht…(Furkan7-8), pastaj ia zbriti"وَما أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنَ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا إِنَّهُمْ لَيَأْكُلُونَ الطَّعَامَ وَيَمْشُونَ فِي الْأَسْوَاقِ وَجَعَلْنَا بَعْضَكُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَتَصْبِرُونَ وَكَانَ رَبُّكَ بَصِيراً Ne para teje dërguam pejgamberë të tjerë, por edhe ata ishin të dërguar që kanë ngrënë ushqim, që kanë ecur e shëtitur nëpër tregje. Ne bëmë njërin prej jush sprovë për tjetrin se a do të jeni të durueshëm. E Zoti yt është Ai që sheh çdo gjë. (Furkan 7-20)
Pabesimtaret vazhduan ne qëndrimet e tyre, duke e akuzuar Pejgamberin, Alejhi selam, me magji, pastaj, nuk mbeten vetëm me këto, por kërkuan t'iu vinte me një Kur'an tjetër ose ta ndërronte, keshtuqe Allahu,subhanehu ve teala, zbriti" قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءكُمُ الْحَقُّ مِن رَّبِّكُمْ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا وَمَا أَنَاْ عَلَيْكُم بِوَكِيلٍ {108} وَاتَّبِعْ مَا يُوحَى إِلَيْكَ وَاصْبِرْ حَتَّىَ يَحْكُمَ اللّهُ وَهُوَ خَيْرُ الْحَاكِمِينَ Thuaj: "O ju njerëz, juve ju erdhi e vërteta nga Zoti juaj, e kush merr rrugën e drejtë, ai e ka vetëm për veten e vet, ndërsa kush e merr të shtrembërën, ai e ka humbur veten. Unë nuk jam roje e juaj!"10:109. Ti ec pas asaj që të shpallet dhe bëhu i durueshëm derisa All-llahu të gjykojë. Ai është më i miri i gjykatësve! ( Junus 108-109)
Pastaj Allahu,subhanehu ve teala, ia prezantoi Muhammedit,Alejhi selam "Suren Nuh", duke i rrëfyer për Nuhun, Alejhi selam dhe durimin e tij. Me konkretisht i thaتِلْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنْتَ تَعْلَمُهَا أَنْتَ وَلا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ Këto janë disa nga rrëfimet e panjohura (për ty), që po t'i shpallim ty, e që para këtij (Kur'anit) nuk i ke ditur as ti as populli yt. Pra, të jesh i durueshëm se përfundimi (i lavdishëm) është për të devotshmit. (Hud 49)
Pastaj e urdhëroi t'i kundërvihet popullit te tij me durim dhe i tha" وَلَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلَى مَا كُذِّبُوا وَأُوذُوا حَتَّى أَتَاهُمْ نَصْرُنَا وَلا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ وَلَقَدْ جَاءَكَ مِنْ نَبَأِ الْمُرْسَلِينَ Janë përgënjeshtruar të dërguar para teje, duruan atë gënjeshtër dhe u torturuan përderisa u erdhi ndihma Jonë, prandaj s'ka kush që ndryshon fjalët (premtimet) e All-llahut. E ti je i njohur me disa nga ngjarjet e të dërguarve (edhe ti do të ndihmohesh sikurse ata). (En'am 34)
Pastaj Allahu,subhanehu ve teala, ne "Suren Ibrahim" ia përkujtoi misionet e pejgambereve te mëparshëm, dialogjet e tyre me popujt e tyre dhe durimin e tyre ne këtë aspekt, e tha" أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَبَأُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَعَادٍ وَثَمُودَ A nuk jeni të njoftuar me lajmin (ndodhinë) e atyre që ishin para jush, si populli i Nuhut, i Adit, i Themudit (Ibrahim 9)
Pastaj Allahu,subhanehu ve teala, udhëzoi çdo predikues ne fenë e Tij te beje durim e tha"فَاصْبِرْ صَبْراً جَمِيلاً Ti pra, duro me një durim pa ankesë (të mirë). (Mearixh 5)
Pastaj erdhi edhe citati apo ajeti i fundit për durim ne "Suren Insan" ku thuhet" إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنزِيلاً {23} فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِماً أَوْ كَفُوراً Ne ta shpallëm ty Kur'anin në intervale (pjesë-pjesë). 76:24. Andaj ti bëhu i durueshëm deri në vendimin e Zotit tënd e mos dëgjo as mëkatarë, as jobesimtarë. (Insan 23-24)
Përshtati ne shqip: Sedat Gani Islami
7 tetor 2005, e xhuma ( 3 Ramazan 1426)
Brunei Darussalam
